175 mph වේගයෙන් හමන මෙලිසා සුළි කුණාටුව ජැමෙයිකාව වනසයි

මෙම වසරේ වාර්තා වූ ප්‍රබලතම කුණාටුව වන 'මෙලිසා' සුළි කුණාටුව, පැයට සැතපුම් 175ක (175 mph) අතිශය දරුණු සුළං වේගයක් සහිත 5 වන කාණ්ඩයේ කුණාටුවක් දක්වා ශීඝ්‍රයෙන් වර්ධනය වී තිබේ. අඟහරුවාදා උදෑසන ජැමෙයිකාවට ගොඩබිමට අපේක්ෂිත මෙම පෙර නොවූ විරූ කුණාටුව හේතුවෙන්, දිවයිනේ අවදානම් වෙරළබඩ ප්‍රදේශවලින් ජනතාව අනිවාර්යයෙන් ඉවත් කිරීමට නියෝග නිකුත් කර ඇත. දැනටමත් කුණාටුවේ පිටත වළල්ලේ බලපෑමෙන් ජැමෙයිකාවට තද සුළං සහ අධික වර්ෂාපතනයක් ඇද හැලෙමින් පවතී.

ජාතික සුළි කුණාටු මධ්‍යස්ථානය අනතුරු අඟවන්නේ පැයට සැතපුම් 160ක (160 mph) අඛණ්ඩ සුළං වේගයක්, අඩි 13ක් (13 ft) දක්වා ඉහළ යන කුණාටු රළ පහරක් සහ අඟල් 40ක් (40 in) දක්වා වූ වර්ෂාපතනයක් හේතුවෙන් "පුළුල් යටිතල පහසුකම් හානියක්" සිදුවනු ඇති බවයි. මෙම තත්ත්වය ප්‍රජාවන් හුදකලා කිරීමට ද හේතු වනු ඇත. මේ වන විටත් මෙලිසා කුණාටුව හේතුවෙන් හයිටි රාජ්‍යයේ සහ ජැමෙයිකාවේ පුද්ගලයින් තිදෙනෙකු බැගින් ද, ඩොමිනිකන් ජනරජයේ එක් අයෙකු ද මිය ගොස් තිබේ.

කාලගුණ විද්‍යාඥයින් පෙන්වා දෙන්නේ මෙලිසා හි දරුණු සුළං පිළිබඳව වැඩි අවධානයක් යොමු වුවද, ජීවිත සහ දේපළවලට විශාලතම තර්ජනය එල්ල වන්නේ කුණාටුව සමඟ පැමිණෙන ජලයෙන් බවයි. ජැමෙයිකාවට විශේෂයෙන් දරුණු බලපෑම් එල්ල වනු ඇතැයි අපේක්ෂිත අතර,

සාමාන්‍යයෙන් අඟල් 20 ත් 30 ත් අතර වර්ෂාපතනයක් සහ නැගෙනහිර කඳුකරයේ හුදකලා ප්‍රදේශවලට අඟල් 40 ඉක්මවූ වර්ෂාවක් ලැබිය හැකිය. මෙමගින් ජීවිත තර්ජනාත්මක හදිසි ගංවතුර සහ නායයෑම් ඇතිවීමේ අවදානම ඉහළ නංවයි. මීට අමතරව, දකුණු හයිටියට අඟල 12ක් සහ නැගෙනහිර කියුබාවට අඟල් 25ක් දක්වා වර්ෂාපතනයක් ලැබිය හැකි අතර, ජැමෙයිකාවේ දකුණු වෙරළ තීරයට අඩි 13ක් දක්වා ඉහළ නගින කුණාටු රළ පහර ගොඩබිම තුළට ගමන් කරමින් මුළු ප්‍රජාවන්ම කපා හැරීමට ඉඩ ඇත.

ජැමෙයිකාවේ කිංග්ස්ටන් නුවර පදිංචිකරුවෙකු සඳහන් කළේ ළඟා වන කුණාටුවේ තර්ජනය ජනතාව කෙරෙහි "සැබවින්ම දැඩි බලපෑමක්" ඇති කර ඇති බවයි. "අපි ගොඩක් කනස්සල්ලෙන් ඉන්නේ. ග්‍රහලෝකයේ බලවත්ම කුණාටුව ලෝක සිතියමේ ඒ පුංචි තිතට පහර දෙනවා," ඔහු පැවසීය. 5 වන කාණ්ඩයේ කුණාටුවක් සඳහා "සූදානම් විය හැකි යැයි තමන් නොසිතන" බවද ඔහු කියා සිටියේය. ජනප්‍රිය සංචාරක ස්ථානයක් වන අඩි 1,700ක් උස 'ලෝවර්ස් ලීප්' (Lovers Leap) කඳු මුදුනට ද මේ වන විට තද සුළං බලපා ඇති අතර, භූමියේ ඇති ගස්, ගොඩනැගිලි ආදියෙන් තොරව ඉහළ උන්නතාංශවලදී සුළඟේ වේගය වඩාත් බලවත් වේ.

ජාතික සුළි කුණාටු මධ්‍යස්ථානය ජැමෙයිකාවේ ජනතාවට දැඩි අනතුරු ඇඟවීමක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේ, "ව්‍යසනකාරී හදිසි ගංවතුර සහ නායයෑම් අඟහරුවාදා දක්වා අපේක්ෂා කරන" බැවින් ආරක්ෂිත නවාතැන් වල රැඳී සිටින ලෙසයි. විශේෂයෙන් ඉහළ උන්නතාංශවල "සම්පූර්ණ ව්‍යුහාත්මක බිඳවැටීම්" සිදුවිය හැකි අතර, එය පුළුල් යටිතල පහසුකම් හානි, දීර්ඝ විදුලි හා සන්නිවේදන ඇනහිටීම් සහ ප්‍රජාවන් හුදකලා වීමට හේතු විය හැක. "වහාම ක්‍රියාමාර්ග නොගැනීම බරපතල තුවාල හෝ සැලකිය යුතු ජීවිත හානිවලට හේතු විය හැක," යැයි එම මධ්‍යස්ථානය තවදුරටත් අවධාරණය කළේය.

මෙලිසා සුළි කුණාටුව එහි සුළං වේගය (පැ.සැ. 175) අනුව ඇට්ලන්ටික් ද්‍රෝණියේ වාර්තා වූ ඉහළම කුණාටු 20 අතරට එක් වුවද, මෑත ඉතිහාසයේ ඩෝරියන් (පැ.සැ. 185) සහ මිල්ටන් (පැ.සැ. 180) වැනි මීට වඩා ප්‍රබල කුණාටු වාර්තා වී ඇත. 1980 දී වාර්තා වූ 'ඇලන්' කුණාටුව (පැ.සැ. 190) මෙතෙක් වාර්තා වූ ප්‍රබලතම කුණාටුවයි.

කෙසේ වෙතත්, කුණාටුවක ප්‍රබලත්වය මනින මධ්‍යම වායු පීඩනය අනුව, මෙලිසා (මිලිබාර් 901) 'කැට්රීනා' කුණාටුවට වඩා බලවත් වන අතර, 1979 න් පසු (විශ්වාසදායක දත්ත පවතින කාලයේ සිට) වාර්තා වූ තීව්‍රතම කුණාටු 10 අතරට ශ්‍රේණිගත වේ.

කුණාටුව පහව ගිය පසුවද දිවි ගලවා ගත් අයට අනතුරු රැසකට මුහුණ දීමට සිදුවන බව බලධාරීහු පෙන්වා දෙති. නිලධාරීන් විසින් එය ආරක්ෂිත යැයි ප්‍රකාශ කරන තුරු නැවත නිවෙස් බලා නොයන ලෙසත්, ගංවතුරෙන් යට වූ මාර්ග (Flooded roads) අතිශයින්ම භයානක බැවින් ඒවා මඟහරින ලෙසත් ජනතාවට උපදෙස් දෙනු ලැබේ. නිවසට ඇතුළු වීමට පෙර ලිහිල් විදුලි රැහැන්, ගෑස් කාන්දු වීම් හෝ ව්‍යුහාත්මක හානි පිළිබඳව පරීක්ෂාකාරී විය යුතු අතර, ගෑස් කාන්දුවක් ගිනි ගැනීමේ අවදානම වළක්වා ගැනීම සඳහා ඉටිපන්දම් වෙනුවට විදුලි පන්දම් භාවිතා කළ යුතුය.

බැක්ටීරියා, සුන්බුන් හෝ විදුලි උපද්‍රව අඩංගු විය හැකි ගංවතුර ජලය සමඟ ස්පර්ශ වීමෙන් වළකින ලෙස ද අවවාද කෙරේ. පුස් (Mold) වේගයෙන් ව්‍යාප්ත විය හැකි බැවින් සියල්ල හොඳින් වියළා ගැනීම වැදගත් වේ. හානියක් සිදුවී ඇත්නම්, පිරිසිදු කිරීමට පෙර ඡායාරූප මගින් ඒවා ලේඛනගත කර රක්ෂණ සමාගම අමතන ලෙස දන්වා ඇත. එසේම, කාබන් මොනොක්සයිඩ් විෂ වීම මාරාන්තික විය හැකි බැවින් කිසිවිටෙක ගෘහස්ථව හෝ ගරාජයක් තුළ විදුලි ජනක යන්ත්‍ර (Generators) භාවිතා නොකළ යුතුය.

ව්‍යසනයකින් පසු ඇතිවන "ආතතිය, කාංසාව සහ අනෙකුත් මානසික අවපීඩන රෝග ලක්ෂණ සාමාන්‍ය ප්‍රතික්‍රියා" බව මානසික සෞඛ්‍ය සේවා පරිපාලනය පවසයි. චිත්තවේගීය ආතතිය මත සැපයුම් අභියෝග ගොඩගැසෙන විට, ඒ සියල්ල තනිවම කරට ගැනීමට උත්සාහ නොකරන ලෙස රෝග පාලන මධ්‍යස්ථානය (CDC) අනතුරු අඟවයි, මන්ද එය යථා තත්ත්වයට පත්වීමට බාධාවක් විය හැකි බැවිනි.