රුසියාවේ 8.8 ක ප්‍රබල භූකම්පනයක්

 2025 ජූලි 30 වන දින රුසියාවේ නැගෙනහිර කම්චැට්කා අර්ධද්වීපයට ඔබ්බෙන් වූ මුහුදු පතුලේ රික්ටර් මාපකයේ ඒකක 8.8 ක ප්‍රබල භූ කම්පනයක් සිදුවිය. පෙට්‍රොපව්ලොව්ස්ක්-කම්චැට්ස්කි නගරයට කිලෝමීටර 125 ත් 136 ත් අතර දුරකින් ගිනිකොන දෙසින්, කිලෝමීටර 19 ත් 21 ත් අතර නොගැඹුරු මුහුදු පතුලේ මෙම භූ කම්පනයේ අපිකේන්ද්‍රය සටහන් විය. මෙය 2011 වසරේ ජපානයේ සිදු වූ ටෝහොකු භූ කම්පනයෙන් පසු ලොව වාර්තා වූ ප්‍රබලතම භූ කම්පනයක් ලෙස සැලකේ. 

මෙම භූ කම්පනය හේතුවෙන් කම්චැට්කා වෙරළ තීරයට මීටර් 3 ත් 4 ත් (අඩි 10–13) අතර උසකින් යුත් සුනාමි රළ පහරවල් කඩා වැදී තිබේ. අර්ධද්වීපයට දකුණින් පිහිටි කුරිල් දූපත් හි සෙවෙරෝ-කුරිල්ස්ක් වරාය නගරය මුළුමනින්ම පාහේ මුහුදු ජලයෙන් යටවී ඇති අතර, එහි පිහිටි ධීවර සැකසුම් කම්හලක් ඇතුළු ගොඩනැගිලි රැසක් සුනාමි රළ පහරට හසුව ගසාගෙන ගොස් ඇත. සුනාමි තර්ජනය හේතුවෙන් නගරයේ ජනතාව ආරක්ෂිත ස්ථාන කරා ඉවත් කිරීමට බලධාරීන් පියවර ගෙන තිබුණි.

පැසිෆික් සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමේ මධ්‍යස්ථානය විසින් ජපානය, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සහ අනෙකුත් පැසිෆික් කලාපීය ರಾಷ್ಟ්‍ර සඳහා සුනාමි අනතුරු ඇඟවීම් නිකුත් කරන ලදී. ජපානයේ වෙරළබඩ ප්‍රදේශ රැසකට මීටරයක් (අඩි 3.3) දක්වා උසැති රළ පැමිණිය හැකි බවට අපේක්ෂා කෙරුණු අතර, ඇලස්කාව, හවායි, කැලිෆෝනියා, ගුවාම් සහ මයික්‍රොනීසියා යන ප්‍රදේශ සඳහා ද අනතුරු ඇඟවීම් සහ උපදෙස් මාලා නිකුත් කර තිබිණි. මේ සමඟම එම කලාපවල ජනතාව උස් බිම් කරා ඉවත් වීමට පියවර ගත්හ.

භූ කම්පනයේ ප්‍රබලත්වය හේතුවෙන් ගොඩනැගිලි දරුණු ලෙස සෙලවී ගිය බවටත්, ස්ථාන කිහිපයකටම හානි සිදුව ඇති බවටත් වාර්තා වේ. පෙට්‍රොපව්ලොව්ස්ක්-කම්චැට්ස්කි නගරයේ පිහිටි පෙර පාසලක කොටසකට සහ එලිසෝවෝ ගුවන් තොටුපළේ පර්යන්ත ගොඩනැගිල්ලේ සිවිලිමට හානි සිදු වූ බවට ද වාර්තා විය. පුළුල් යටිතල පහසුකම් හානි වාර්තා වුවද, මූලික තොරතුරු වලට අනුව කිසිදු මරණයක් වාර්තා වී නොමැත. කෙසේ වෙතත්, ඉවත් කිරීමේ මෙහෙයුම් අතරතුර පුද්ගලයන් කිහිප දෙනෙකු තුවාල ලබා ඇති අතර, එක් අයෙකු ගොඩනැගිල්ලක ජනේලයකින් පැනීමෙන් ද, කාන්තාවක් ගුවන් තොටුපළ පර්යන්තයේදී ද තුවාල ලබා ඇත.

භූ කම්පනයේ අපිකේන්ද්‍රය පිහිටා ඇත්තේ නිරන්තර භූ කම්පන සහ ගිනිකඳු පිපිරීම් සඳහා ප්‍රසිද්ධ, භූ විද්‍යාත්මකව සක්‍රීය පැසිෆික් "ගිනි වළල්ල" නම් කලාපයේය. වාර්තාගත ඉතිහාසයේ සිදු වූ හයවන විශාලතම භූ කම්පනය ලෙස මෙය සැලකෙන අතර, එය 1906 ඉක්වදෝර්-කොලොම්බියා සහ 2010 චිලී භූ කම්පන හා සම තත්ත්වයේ පවතී. මෙම සිදුවීම 2011 වසරේ ජපානයේ සිදු වූ විනාශකාරී භූ කම්පනය සහ සුනාමියෙන් පසු වාර්තා වූ ප්‍රබලතම භූ කම්පන වලින් එකක් ලෙස කැපී පෙනේ.

 රුසියාවේ කම්චැට්කා අර්ධද්වීපය ආසන්නයේ සිදු වූ ප්‍රබල භූ කම්පනයෙන් පසුව, උතුරු ඇමරිකාවේ බටහිර වෙරළ තීරය සඳහා සුනාමි සෝදිසි තත්ත්වයක් (Tsunami Watch) ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත.

මෙම නිවේදනයට අනුව, ඇලස්කාවේ චිග්නික් බොක්කේ සිට කැලිෆෝනියා-මෙක්සිකෝ දේශ සීමාව දක්වා වූ ඇලස්කාව, බ්‍රිතාන්‍ය කොලොම්බියාව, වොෂින්ටනය, ඔරිගන් සහ කැලිෆෝනියා යන ප්‍රාන්තවල වෙරළබඩ ප්‍රදේශ ඊට ඇතුළත් වේ.

තෝරාගත් ස්ථාන කිහිපයකට සුනාමි රළ ළඟා වනු ඇතැයි අපේක්ෂිත ආරම්භක වේලාවන් පහත පරිදි වේ. මෙම සියලු වේලාවන් එම ප්‍රදේශවලට අදාළ ජූලි 29 වන දින දේශීය වේලාවන් වේ.

    ඇලස්කාව:

        කොඩියැක් (Kodiak): රාත්‍රී 8:20 (AKDT)
        සිවෝර්ඩ් (Seward): රාත්‍රී 8:45 (AKDT)
        සිට්කා (Sitka): රාත්‍රී 8:55 (AKDT)
        හෝමර් (Homer): රාත්‍රී 9:40 (AKDT)

    බ්‍රිතාන්‍ය කොලොම්බියාව (කැනඩාව):

        ලැන්ගාරා (Langara): රාත්‍රී 10:05 (PDT)
        ටොෆීනෝ (Tofino): රාත්‍රී 11:30 (PDT)

    වොෂින්ටනය:

        ලා පුෂ් (La Push): රාත්‍රී 11:35 (PDT)
        නියා බේ (Neah Bay): රාත්‍රී 11:40 (PDT)

    ඔරිගන්:

        පෝර්ට් ඕර්ෆර්ඩ් (Port Orford): රාත්‍රී 11:40 (PDT)
        චාල්ස්ටන් (Charleston): රාත්‍රී 11:45 (PDT)