ඊසිගරට් ලංකාවේ තහනම්

වේප් හෙවත් ඉලෙක්ට්‍රොනික (ඊ) සිගරට් භාවිතය ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිවිරෝධී ක්‍රියාවක් බව මුදල් කාරක සභාවේදී නිල වශයෙන් අනාවරණය කර ඇත. මෙම ඉලෙක්ට්‍රොනික සිගරට් භාවිතය නියාමනය කිරීම සඳහා දැනටමත් වැඩපිළිවෙළක් සකස් කර ඇති අතර, එවැනි උපකරණ භාවිත කරන පුද්ගලයින් අත්අඩංගුවට ගැනීමට සුරා බදු දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ක්‍රියාමාර්ග ගෙන ඇති බව පවසයි.

එසේම, 2025 අප්‍රේල් මස 1 වන දින සිට සිගරට් සඳහා පනවා ඇති ආයතනික ආදායම් බද්ද වර්තමාන 40% සිට 45% දක්වා ඉහළ දැමීමට රජය තීරණය කර ඇති බව මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති දෙපාර්තමේන්තුවේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ආචාර්ය කපිල සේනානායක මහතා සඳහන් කර ඇත.


රජයේ මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාවේදී මේ සම්බන්ධයෙන් විස්තරාත්මක සාකච්ඡාවක් සිදු වී ඇත. කාරක සභාවේ සභාපති ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා මහතා විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ සිගරට් සඳහා පනවන බදු ක්‍රමානුකූලව අඩුවන බවට චෝදනා කරන ලදී. එමෙන්ම, දුම්වැටි සඳහා නිෂ්පාදන බද්ද ඉහළ දැමීමට ගත් පියවරයන් සාධාරණීකරණය කරන ලෙසද හර්ෂ ද සිල්වා මහතා උපදෙස් ලබා දුන්නේය.


මෙයට පිළිතුරු දෙමින් ආචාර්ය සේනානායක මහතා "සුරාබදු, VAT, SSCL සහ බදු වර්ග කිහිපයක් තියෙනවා. දැනට 40%ක් තියෙන ආයතනික ආදායම් බද්ද අප්‍රේල් මස 1 වනදා සිට 45%ක් දක්වා වැඩිවෙනවා" යනුවෙන් පැවසීය.

තවද, සිගරට් විකුණුම් පරිමාව 2018 වසරේ බිලියන 3.1ක පමණ සිට වර්තමානයේ බිලියන 2ක පමණ මට්ටමකට අඩු වී ඇති බවද ඔහු පෙන්වා දෙන ලදී.


රජයේ මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාවේ සභාපතිවරයා විසින් සිගරට් සඳහා ගෝලීය මිනුම් ලකුණ කුමක්ද යන්න විමසන ලදී. ඊට පිළිතුරු දෙමින් ආචාර්ය සේනානායක මහතා පවසා සිටියේ ශ්‍රී ලංකාවේ සිගරට් බදු ප්‍රතිශතය 66% සිට 71% අතර මට්ටමක පවතින බවයි.

"සභාපතිතුමා, මේකේ රජය සහ සමාගම අතර මිල තීරණය කරන්න ක්‍රමයක් නෑ දැනට. අපි බද්ද දැම්මට මිල තීරණය කරන්නේ ආයතනය. ඒ හේතුව නිසා මේ ගෝලීය මිණුමට අපිට යන්න බැරිවෙලා තියෙන්නේ. 66% - 71% වගේ මට්ටමක අපි ඉන්නේ" යැයි ඔහු පැහැදිලි කළේය.

ඉලෙක්ට්‍රොනික සිගරට් හෙවත් වේප් උපකරණ නියාමනය වන්නේද යන ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දෙමින් සුරා බදු දෙපාර්තමේන්තුව ඉතා පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කර සිටියේ "ඒක නීතිවිරෝධීයි. අපි ඒක දැනගත්තහම අත්අඩංගුවට ගන්නවා" යනුවෙනි.


ඉලෙක්ට්‍රොනික සිගරට් මෙරට තුළ භාවිතය, අලෙවිය, ආනයනය සහ බෙදාහැරීම සම්පූර්ණයෙන්ම නීතිවිරෝධී ක්‍රියාවක් බව මෙමගින් තහවුරු වී ඇති අතර, මෙවැනි උපකරණ භාවිත කරන, ළඟ තබාගන්නා හෝ අලෙවි කරන පුද්ගලයින් නීතිය ඉදිරියට ගෙන ඒමට සුරා බදු දෙපාර්තමේන්තුව ඇතුළු නීති බලධාරීන් ක්‍රියා කරමින් සිටී.

ශ්‍රී ලංකාවේ දුම්කොළ නිෂ්පාදන සඳහා විවිධාකාර බදු වර්ග රැසක් පනවා ඇත. සුරාබදු, එකතුකළ අගය මත බද්ද (VAT), සමාජ ආරක්ෂණ දායක බද්ද (SSCL) සහ ආයතනික ආදායම් බද්ද ඇතුළු බදු ගණනාවක් මෙයට ඇතුළත් වේ.

වර්තමානයේ පවතින 40%ක ආයතනික ආදායම් බද්ද 2025 අප්‍රේල් 1 වන දින සිට 45% දක්වා ඉහළ නැංවීමෙන් දුම්කොළ නිෂ්පාදන මිල තවදුරටත් ඉහළ යාමක් අපේක්ෂා කෙරේ. කෙසේ වෙතත්, සිගරට් හා සම්බන්ධ බදු ප්‍රතිශතය ගෝලීය නිර්දේශිත මට්ටම් වන 75%ට වඩා අඩු මට්ටමක පවතින බව අනාවරණය වී ඇත.
2018 වසරේදී බිලියන 3.1ක පමණ පැවති සිගරට් විකුණුම් ප්‍රමාණය වර්තමානයේ බිලියන 2 දක්වා අඩු වී ඇති බව මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති දෙපාර්තමේන්තුව විසින් වාර්තා කර ඇත. මෙම අඩුවීමට හේතු විය හැක්කේ ඉහළ ගිය මිල ගණන්, දුම්කොළ භාවිතය පිළිබඳ දැනුවත්භාවය වැඩිවීම සහ දුම්කොළ භාවිතයට එරෙහිව ගෙන ඇති විවිධ ප්‍රතිපත්තිමය ක්‍රියාමාර්ග යැයි සැලකිය හැකිය.

කාරක සභාවේදී අනාවරණය වූ තවත් වැදගත් කරුණක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ රජය සහ දුම්කොළ සමාගම් අතර සිගරට් මිල තීරණය කිරීමේ ක්‍රමවේදයක් නොමැති වීමයි. රජය විසින් බදු පනවන නමුත්, අවසාන මිල තීරණය කිරීමේ බලය දුම්කොළ සමාගම් සතු වීම නිසා බදු ප්‍රතිපත්ති හරහා මිල පාලනය කිරීමේ සහ ගෝලීය මිනුම් ලකුණට ළඟා වීමේ අභියෝගයක් පවතින බව සේනානායක මහතා පෙන්වා දෙන ලදී.


ඉලෙක්ට්‍රොනික සිගරට් හෙවත් වේප් උපකරණ භාවිතය මෑත වසරවල ලොව පුරා වැඩි වෙමින් පවතින අතර, ශ්‍රී ලංකාවේද මෙම ප්‍රවණතාව දක්නට ලැබේ. සාම්ප්‍රදායික දුම්වැටි වෙනුවට ගොදුරු වන පුද්ගලයින් ප්‍රමාණය වැඩිවීමත් සමඟ රජය විසින් මෙම ප්‍රවණතාවය නියාමනය කිරීම සඳහා දැඩි පියවර ගෙන ඇති බව පෙනේ.

මෙම උපකරණ ආනයනය, අලෙවිය, භාවිතය හෝ ළඟ තබා ගැනීම ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිවිරෝධී ක්‍රියාවක් ලෙස සැලකෙන අතර, සුරා බදු දෙපාර්තමේන්තුව ඇතුළු අදාළ ආයතන විසින් මේ සම්බන්ධයෙන් දැඩි නීති ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටී.


ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් දුම්කොළ නිෂ්පාදන සඳහා පනවන බදු සිගරට් මිලෙන් අවම වශයෙන් 75%ක් විය යුතු බව නිර්දේශ කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, ශ්‍රී ලංකාවේ දැනට පවතින බදු ප්‍රතිශතය 66% සිට 71% අතර මට්ටමක පවතින බව අනාවරණය වී තිබේ.

රජයේ මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාවේ සභාපති ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා මහතා විසින් මෙම පරතරය පිළිබඳව මතු කරන ලද ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු ලෙස, දුම්කොළ සමාගම් සහ රජය අතර මිල තීරණය කිරීමේ ක්‍රමවේදයක් නොමැති වීම මෙම ගැටලුවට හේතුව බව ආචාර්ය සේනානායක මහතා පැවසීය.

අප්‍රේල් 1 වන දින සිට ආයතනික ආදායම් බද්ද 45% දක්වා ඉහළ නැංවීම දුම්කොළ පාලන ප්‍රතිපත්ති ශක්තිමත් කිරීමට රජය ගන්නා පියවරක් ලෙස සැලකේ. එමෙන්ම, ඉලෙක්ට්‍රොනික සිගරට් නීතිවිරෝධී බව ප්‍රකාශයට පත් කිරීම සහ ඒවා භාවිත කරන පුද්ගලයින් අත්අඩංගුවට ගැනීමේ ක්‍රියාමාර්ග තවදුරටත් දුම්කොළ පාලන උපාය මාර්ග වලින් කොටසක් ලෙස දැකිය හැකිය.

කෙසේ වෙතත්, රජය සහ දුම්කොළ සමාගම් අතර මිල තීරණය කිරීමේ යාන්ත්‍රණයක් ස්ථාපිත කිරීම සහ ගෝලීය නිර්දේශිත මට්ටම් කරා ළඟා වීම සඳහා තවත් පියවර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය පෙන්නුම් කර ඇත.

අප්‍රේල් මස 1 වන දින සිට ක්‍රියාත්මක වන නව බදු සංශෝධනය සහ ඉලෙක්ට්‍රොනික සිගරට් භාවිතය නීතිවිරෝධී බව ප්‍රකාශයට පත් කිරීම ශ්‍රී ලංකාවේ දුම්කොළ පාලන ප්‍රතිපත්ති වල සැලකිය යුතු පියවරක් ලෙස සැලකිය හැකිය. ඉදිරි කාලය තුළ මෙම ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ප්‍රගතිය සහ එහි ප්‍රතිඵල නිරීක්ෂණය කිරීම වැදගත් වනු ඇත.