ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ  Center for Disease Control and Prevention ආයතනය මෙනින්ගොකොකල් බැක්ටීරියා ආසාදනය සම්බන්ධයෙන් පැහැදිලි කර ඇති විද්‍යාත්මක කරුණු එකතුවක් මේ සමග පළවේ.
‘මෙනින්ගොකොකල් මෙනින්ජයිටි‘ස් යනු Neisseria meningitidis නම් බැක්ටීරියාව නිසා ඇතිවන මාරාන්තික රෝගයකි. පැය කිහිපයකින් මරණයට ළඟාවිය හැකි රෝගයකි., බැක්ටීරියාව මොළයේ සහ සුෂුම්නාවේ ශ්ලේෂ්මල පටලයට ආසාදනය වී ඉදිමීම ඇති කරයි.
මෙනින්ගොකොකල් මෙනින්ජයිටිස් රෝග ලක්ෂණ වන්නේ තද උණ, බෙල්ල අවට ව්‍යාකූලත්වය, හිසරදය,  ආලෝකයට සංවේදීතාව වැඩි වීම , ඔක්කාරය හා ව්‍යාකූලත්වයයි.



අලුත උපන් බිළිඳුන්ට සහ ළදරුවන්ට ඉහත ලැයිස්තුගත කර ඇති රෝග ලක්ෂණ නොතිබිය හැකිය, නැතහොත් ළදරුවන් තුළ එම රෝග ලක්ෂණ දැකීමට අපහසු විය හැකිය. ඒ වෙනුවට, ළදරුවන් මන්දගාමී හෝ අක්‍රිය විය හැකිය, කෝපයට පත් විය හැකිය, වමනය, දුර්වල ලෙස පෝෂණය කිරීම හෝ ඉදිරිපස ෆොන්ටනෙල් ඉදිමීම (හිස් කබලේ මෘදු ස්ථානය) තිබිය හැකිය.

යමෙකුගේ සිරුරට බැක්ටීරියාව ඇතුළු වී රුධිර නාල වල බිත්තිවලට හානි කරයි. මෙය සමේ සහ අවයව වලට ලේ ගැලීමට හේතු වේ.
උණ, තෙහෙට්ටුව , වමනය, අත් සහ පාද මාංශ පේශී සීතල වීම,සන්ධි කැක්කුම, පපුව හෝ උදරයේ දරුණු කැක්කුම හෝ වේදනාව, වේගවත් හුස්ම ගැනීම, පාචනය සිදුවිය හැකිය. පසුකාලීන අවස්ථා වලදී තද දම් පාට කුෂ්ඨ පැනනැගිය හැකිය.

රෝග ලක්ෂණ සහ රෝග ලක්ෂණ බොහෝ විට වෙනත් රෝග වලට සමාන බැවින් මෙනින්ගොකොකල් රෝගය හඳුනා ගැනීම දුෂ්කර විය හැකිය. වෛද්‍යවරයකු මෙනින්ගොකොකල් රෝගයක් සැක කරන්නේ නම්, ඔවුන් රුධිරයේ හෝ මස්තිෂ්ක තරලයේ (කොඳු ඇට පෙළ අසල ඇති තරල) සාම්පල එකතු කරයි. පසුව වෛද්‍යවරු සාම්පල පරීක්ෂණ සඳහා රසායනාගාරයකට යවා Neisseria meningitidis බැක්ටීරියාව සාම්පලවල තිබේදැයි පරීක්ෂා කරයි , රසායනාගාරවේදීන්ට බැක්ටීරියාව වගා කිරීමට (වර්ධනය කිරීමට) හැකිය. රසායනාගාරයේ බැක්ටීරියා වර්ධනය කිරීම, ආසාදනය ඇති කරන විශේෂිත බැක්ටීරියා වර්ගය දැන ගැනීමට වෛද්යවරුන්ට ඉඩ සලසයි. මෙය දැන ගැනීමෙන් වඩාත් හොඳින් ක්‍රියා කරන්නේ කුමන ප්‍රතිජීවකද යන්න තීරණය කිරීමට වෛද්‍යවරුන්ට උපකාර කරයි.



වෛද්යවරුන් ප්රතිජීවක ඖෂධ ගණනාවක් ලබාදී  meningococcal රෝගයට ප්රතිකාර කරයි. හැකි ඉක්මනින් ප්රතිකාර ආරම්භ කිරීම වැදගත්ය. වෛද්‍යවරයකු මෙනින්ගොකොකල් රෝගය සැක කරන්නේ නම්, ඔවුන් වහාම පුද්ගලයාට ප්‍රතිජීවක ලබා දෙනු ඇත. ප්රතිජීවක ඖෂධ මියයාමේ අවදානම අඩු කිරීමට උපකාරී වේ.

ආසාදනය කෙතරම් බරපතලද යන්න මත, මෙනින්ගොකොකල් රෝගය ඇති පුද්ගලයින්ට වෙනත් ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය විය හැකිය, ඒවා අතර:
ශ්වසන ආධාරක, අඩු රුධිර පීඩනය ප්රතිකාර කිරීම සඳහා ඖෂධ, මිය ගිය පටක ඉවත් කිරීම සඳහා ශල්යකර්ම, හානියට පත් සම සමග ශරීරයේ කොටස් සඳහා තුවාල සත්කාර තිබිය හැකිය.

ප්‍රතිජීවක ප්‍රතිකාර සමඟ වුවද, මෙනින්ගොකොකල් රෝගයෙන් පෙළෙන පුද්ගලයින් 100 දෙනෙකුගෙන් 10 සිට 15 දක්වා මිය යනු ඇත. දිවි ගලවා ගත් 5 දෙනෙකුගෙන් 1 දෙනෙකුට දිගු කාලීන ආබාධ ඇති වනු ඇත, උදාහරණයක් ලෙස:
අත් පා අහිමි වීම, බිහිරි බව, ස්නායු පද්ධතියේ ගැටළු, මොළයට හානි වීම

ඕනෑම කෙනෙකුට මෙනින්ගොකොකල් රෝගය වැළඳිය හැක, නමුත් සමහර පුද්ගලයින් වැඩි අවදානමක් ඇත. පුද්ගලයෙකුගේ අවදානම බොහෝ සාධක නිසා වෙනස් විය හැක:
 වයස, වෙනත් තත්ත්වයන්,ඖෂධ ,වැඩ කරන, ජීවත් වන හෝ ගමන් කරන ස්ථාන අනුව ඒවා වෙනස්වේ.
    වයස අවුරුදු 1 ට අඩු දරුවන්, වයස අවුරුදු 16 සිට 23 දක්වා  තරුණ වැඩිහිටියන්  හා  වයස අවුරුදු 65 සහ ඊට වැඩි වැඩිහිටියන් මෙහි අවදානම් කන්ඩායම් ලෙස සැලකේ.
 එක්සත් ජනපදයේ සීඩීසී මෙනින්ගොකොකල් රෝග සඳහා වැඩි අවදානමක් ඇති පුද්ගලයින් සඳහා මෙනින්කොකොකල් එන්නත නිර්දේශ කර තිබේ.



පෙර සඳහන් කළ පරිදි බැක්ටීරියාවක් නිසා  (Neisseria meningitidis) මෙනින්ගොකොකල් රෝගය ඇති කරයි. පුද්ගලයන් 10 දෙනෙකුගෙන් 1 කෙනකුගේ පමණ මෙම බැක්ටීරියාව ඔවුන්ගේ නාසයේ සහ උගුරේ කිසිදු සංඥාවක් තොරව අසනීපය පවතී. මේ  අය 'වාහකයන්' ලෙස හැඳින්වේ. සමහර විට බැක්ටීරියා ශරීරය ආක්‍රමණය කර ඇතැම් රෝග ඇති කරයි, ඒවා ඇකි අය මෙනින්ගොකොකල් රෝගීන් ලෙස හදුනාගන්නට ලැබේ. මෙම බැක්ටීරියාවේ වර්ග 6 ක් ලෝකයේ විවිධ ප්‍රදේශවල විවිධ ලක්ෂණ සහිතව ව්‍යාප්තවී ඇත.

මිනිසුන්ගේ ශ්වසන සහ උගුරේ ස්‍රාවයන් (කෙළ) බෙදාගැනීමෙන් මෙනින්ගොකොකල් බැක්ටීරියාව වෙනත් පුද්ගලයින්ට ව්‍යාප්ත කරයි. සාමාන්‍යයෙන්, මෙම බැක්ටීරියා පැතිරීම සඳහා අතිශය සමීප (උදාහරණයක් ලෙස, කැස්ස හෝ සිපගැනීම) හෝ දිගු සම්බන්ධතාවක් අවශ්‍ය වේ.
ඒවා සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව හෝ උණ ඇති කරන විෂබීජ මෙන්  පහසුවෙන් බෝ නොවේ. මෙනින්ගොකොකල් රෝගයෙන් පෙළෙන අයෙකු සිටන වාතය ආශ්වාස කිරීමෙන් පහසුවෙන් මිනිසුන් බැක්ටීරියාව අල්ලා නොගනී.
සමහර විට බැක්ටීරියා මෙනින්ගොකොකල් රෝගයෙන් පෙළෙන රෝගියෙකු සමඟ සමීප හෝ දිගුකාලීන සම්බන්ධතා ඇති පුද්ගලයින්ට පැතිරෙයි.
    එකම ගෙදර මිනිස්සු, නේවාසික මිතුරන්, සිපගැනීමේ සහකරුවෙකු වැනි රෝගියාගේ මුඛ ස්‍රාවයන් සමඟ සෘජු සම්බන්ධතා ඇති ඕනෑම අයෙක් මෙයට ගොදුරු විය හැකිය.
 මෙනින්ගොකොකල් රෝගයෙන් පෙළෙන කෙනෙකු සමඟ සමීප සම්බන්ධතා නොමැති පුද්ගලයින්ට රෝග නිවාරණය අවශ්‍ය නොවේ.

(www.cdc.gov ඇසුරිනි)