යුරෝපය පුරා දැඩි උෂ්ණාධික තත්ත්වයක්

 යුරෝපය පුරා දැඩි උෂ්ණාධික තත්ත්වයක් පැතිර යද්දී, ස්පාඤ්ඤය සහ එංගලන්තය ඉතිහාසයේ උණුසුම්ම ජූනි මාසය වාර්තා කර තිබේ.
ස්පාඤ්ඤයේ Aemet කාලගුණ සේවය ප්‍රකාශ කළේ සෙල්සියස් අංශක 23.6ක (ෆැරන්හයිට් 74.5) සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වයක් සහිත ‘අතිශය උණුසුම්’ වූ මෙවර ජූනි මාසය, ජූලි සහ අගෝස්තු මාසවල සාමාන්‍ය අගයන් පවා අභිබවා යමින් "පවතින සියලු වාර්තා බිඳ දමා" ඇති බවයි.

එංගලන්තයේ කාලගුණ කාර්යාලය (Met Office) පැවසුවේ ජූනි මාසයේ සෙල්සියස් අංශක 16.9ක මධ්‍යන්‍ය උෂ්ණත්වය එම මාසය සඳහා නව වාර්තාවක් පිහිටවූ බවයි. එමෙන්ම, සමස්තයක් ලෙස එක්සත් රාජධානිය 1884 දී වාර්තා තැබීම ආරම්භ කළ තැන් පටන් දෙවන උණුසුම්ම ජූනි මාසය අත්විඳින ලදී.

පෘතුගාලයේ ප්‍රධාන භූමිය තුළ ජූනි මාසය සඳහා සෙල්සියස් අංශක 46.6ක වාර්තාගත දෛනික උෂ්ණත්වයක් අත්විඳින ලදී. එම මාසය සඳහා වූ සාමාන්‍ය දත්ත තවමත් නිකුත් කර නොමැත.

තුර්කියේ ඇතිවූ ලැව්ගිනි හේතුවෙන් දස දහස් සංඛ්‍යාත ජනතාවක් ඉවත් කිරීමට බල කෙරුණු අතර, ඉතාලියේ උෂ්ණත්වය සම්බන්ධ සිදුවීම් දෙකකින් පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකු මිය ගොස් තිබේ.

ජූලි මස පළමු දින රාත්‍රියේදී, අයිබීරියානු අර්ධද්වීපයේ ස්ථාන කිහිපයක උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 43 ඉක්මවා ගිය බව Aemet ආයතනය පැවසූ නමුත්, බ්‍රහස්පතින්දා සිට උෂ්ණත්වයේ යම් අඩුවීමක් අපේක්ෂා කරන බවද වැඩිදුරටත් සඳහන් කළේය.

සෙවිල් නගරයේ රාත්‍රී කාලයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 28ක් ලෙසත්, බාසිලෝනා නගරයේ එය සෙල්සියස් අංශක 27ක් ලෙසත් වාර්තා විය.

අඟහරුවාදා දිනයේදී, ලන්ඩනයේ ශාන්ත ජේම්ස් උද්‍යානයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 34.7ක් ලෙස වාර්තා වූ අතර, එය මේ වසරේ එක්සත් රාජධානියේ වාර්තා වූ ඉහළම උෂ්ණත්වය බවට පත්විය.



සඳුදා දිනයේදී, එක්සත් රාජධානියේ ඉහළම දෛනික උෂ්ණත්වය ලන්ඩනයේ හීත්‍රෝ ගුවන්තොටුපළෙන් සෙල්සියස් අංශක 33.1ක් ලෙස වාර්තා විය. මේ අතර, විම්බල්ඩන් ටෙනිස් තරගාවලියේ ආරම්භක දිනයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 32.9ක් ලෙස සටහන් වූ අතර, එය තරගාවලි ඉතිහාසයේ උණුසුම්ම ආරම්භක දිනය ලෙස වාර්තා අතරට එක්විය.

කාලගුණ කාර්යාලය තාවකාලික දත්ත උපුටා දක්වමින් පැවසුවේ, ජූනි මාසය සඳහා එක්සත් රාජධානියේ මධ්‍යන්‍ය උෂ්ණත්වය වූ සෙල්සියස් අංශක 15.2, එම මාසය සඳහා මෙතෙක් වාර්තා වූ දෙවන ඉහළම අගය බවයි.

"එය අභිබවා ගියේ සෙල්සියස් අංශක 15.8ක් වාර්තා කළ 2023 වසරේ ජූනි මාසය පමණි" යනුවෙන් එම ආයතනය සඳහන් කළේය.

තුර්කියේ, පසුගිය දින කිහිපය තුළ හටගත් ලැව්ගිනි සිය ගණනක් නිවා දැමීමට ගිනි නිවන භටයින් අඛණ්ඩව කටයුතු කරද්දී, බටහිර ඉස්මීර් පළාතෙන් 50,000කට අධික පිරිසක් මුදාගැනීමේ කණ්ඩායම් විසින් ඉවත් කර තිබුණි.

බිලෙසික්, හටායි, සකාරියා සහ මනිසා යන පළාත්වල ද ලැව්ගිනි පැතිර ගොස් ඇත. වන විද්‍යා අමාත්‍ය ඉබ්‍රාහිම් යුමක්ලි පැවසුවේ පසුගිය දින තුන තුළ හදිසි කණ්ඩායම් රට පුරා ලැව්ගිනි 263කට ප්‍රතිචාර දක්වා ඇති බවයි.

ප්‍රංශයේ බොහෝ නගර ජූනි මාසය සඳහා වාර්තාගත උණුසුම්ම රාත්‍රිය සහ දිනය අත්විඳීමෙන් දිනකට පසුව, අඟහරුවාදා දිනයේදී ද රටේ බොහෝ ප්‍රදේශ පුරා ග්‍රීෂ්ම තරංගය අඛණ්ඩව පැවතුණි.

පැරිසියේ ඕර්ලි ගුවන්තොටුපළේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 37.6ක් ලෙස මීට සුළු මොහොතකට පෙර සටහන් විය.

යුරෝපයේ පවතින දැඩි උණුසුම් තත්ත්වය හේතුවෙන් පැරිසියේ අයිෆල් කුළුණේ ඉහළ කොටස වසා දමා ඇති අතර, දේශගුණික අමාත්‍ය ඇග්නස් පැනියර්-රුනැෂර් මෙය "පෙර නොවූ විරූ" තත්ත්වයක් ලෙස හැඳින්වීය.

වසර පහකට පසු පළමු වරට පැරිස් කලාපය, තවත් ප්‍රංශ කලාප 15ක් සමඟ එක්ව ඉහළම අධික උෂ්ණත්ව අනතුරු ඇඟවීම වන රතු නිවේදනය ක්‍රියාත්මක කර තිබේ.



මෙම උණුසුම හේතුවෙන් අඟහරුවාදා දහවල් වන විට ප්‍රංශයේ පාසල් සහ විද්‍යාල 1,896ක් වසා දමා තිබුණි. මෙම සියලුම ආයතන පිහිටා තිබුණේ රතු නිවේදනයෙන් ආවරණය වූ දෙපාර්තමේන්තු තුළය.

පෘතුගාලයේ කාලගුණ විද්‍යා ඒජන්සිය වන IPMA වාර්තා කළේ, ලිස්බන් නුවරට සැතපුම් 60ක් පමණ නැගෙනහිරින් පිහිටි මෝරා ප්‍රදේශයේ ඉරිදා දිනයේදී සෙල්සියස් අංශක 46.6ක උෂ්ණත්වයක් ලියාපදිංචි වූ බවයි. එය පෘතුගාලයේ ප්‍රධාන භූමිය සඳහා වූ වාර්තාගත උෂ්ණත්වයකි.

ඉතාලියේ, ටස්කනි කලාපයේ රෝහල් ගත කිරීම් 20%කින් ඉහළ ගොස් ඇති බව දේශීය වාර්තා සඳහන් කරයි.

නගර 27න් 21ක ඉතාලි ජාතිකයින් ඉහළම උෂ්ණත්ව අනතුරු ඇඟවීමට ලක්ව ඇති අතර, ලොම්බාර්ඩි සහ එමිලියා ඇතුළු කලාප 13කට දිනයේ උණුසුම්ම කාල සීමාවන් තුළ එළිමහනට නොයන ලෙස උපදෙස් දී ඇත.

ලොම්බාර්ඩිහි, ඉදිකිරීම් ස්ථාන, මාර්ග සහ ගොවිපළවල්වල උණුසුම් දිනවලදී දහවල් 12:30 සිට සවස 4:00 දක්වා එළිමහනේ වැඩ කිරීම සැප්තැම්බර් මාසය දක්වා තහනම් කර ඇත.

මධ්‍යම ඉතාලියේ ෆ්ලෝරන්ස් නුවර, කාලගුණ විද්‍යාඥයින් අඟහරුවාදා සෙල්සියස් අංශක 38.9ක උෂ්ණත්වයක් ලියාපදිංචි කළ අතර, දකුණුදිග නගරයක් වන කැග්ලියාරි සෙල්සියස් අංශක 38.6ක උණුසුමකින් දැවෙමින් පැවතුණි.

ග්‍රීසියේ උෂ්ණත්වය දින කිහිපයක් තිස්සේ සෙල්සියස් අංශක 40ට ආසන්න වී ඇති අතර, අගනුවර වන ඇතන්ස් අසල වෙරළබඩ නගර කිහිපයකට ලැව්ගිනි බලපා නිවාස විනාශ කරමින් ජනතාව ඉවත් වීමට බල කර තිබේ.

ජර්මනියේ, අඟහරුවාදා සහ බදාදා දිනවල උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 38කට ආසන්න විය හැකි බවට එරට කාලගුණ විද්‍යා සේවය අනතුරු ඇඟවූ අතර, එය තවත් වාර්තා බිඳ හෙළන උෂ්ණත්වයක් විය හැකිය.

මෙම ග්‍රීෂ්ම තරංගය ප්‍රධාන නාවික මාර්ගයක් වන රයින් නදියේ ජල මට්ටම පහත හෙළා ඇති අතර, එමඟින් භාණ්ඩ ප්‍රවාහන නෞකාවලට ප්‍රවාහනය කළ හැකි භාණ්ඩ ප්‍රමාණය සීමා කරමින් ප්‍රවාහන වියදම් ඉහළ නංවා තිබේ.

උෂ්ණත්වය සිසිල් වීමට පටන් ගෙන තිබුණද, බෝල්කන් අර්ධද්වීපය සහ ඒ අවට රටවල් ද දැඩි උණුසුම සමඟ පොරබදමින් සිටී. මොන්ටිනිග්‍රෝවෙන් ද ලැව්ගිනි වාර්තා වී ඇත.

ග්‍රීෂ්ම තරංග බරපතල සෞඛ්‍ය උවදුරක් ලෙස සැලකෙන අතර, ඒවා පරිසරයට ද බලපෑම් ඇති කරයි. ඇඩ්‍රියාටික් මුහුදේ ඉහළ යන උෂ්ණත්වය විෂ සහිත සිංහ මත්ස්‍යයා වැනි ආක්‍රමණශීලී විශේෂයන්ගේ ව්‍යාප්තියට දිරි දෙන අතර, දැනටමත් වාර්තාගත වේගයකින් හැකිළෙමින් පවතින ඇල්පයින් ග්ලැසියර මත තවදුරටත් පීඩනයක් ඇති කරයි.



එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් ප්‍රධානී වොල්කර් ටර්ක් සඳුදා අනතුරු ඇඟවූයේ, මෙම ග්‍රීෂ්ම තරංගය දේශගුණික විපර්යාස සඳහා අනුවර්තනය වීමේ අවශ්‍යතාවය ඉස්මතු කරන බවයි. දේශගුණික විපර්යාසවලට ප්‍රධාන හේතුව වන පොසිල ඉන්ධන වැනි භාවිතයන්ගෙන් සහ බලශක්ති ප්‍රභවයන්ගෙන් ඉවත් වීම මෙහිදී අදහස් කෙරේ.

"ඉහළ යන උෂ්ණත්වය, ඉහළ යන මුහුදු මට්ටම, ගංවතුර, නියඟ සහ ලැව්ගිනි අපගේ ජීවත්වීමේ අයිතියට, සෞඛ්‍යයට, පිරිසිදු, සෞඛ්‍ය සම්පන්න සහ තිරසාර පරිසරයකට ඇති අයිතියට සහ තවත් බොහෝ දේවලට තර්ජනයක් එල්ල කරයි" යනුවෙන් ඔහු එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය අමතමින් පැවසීය.

එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ අන්තර් රාජ්‍ය මණ්ඩලයට අනුව, මිනිසා විසින් ඇති කරන ලද දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් ග්‍රීෂ්ම තරංග සුලබ වෙමින් පවතී. ග්‍රහලෝකය අඛණ්ඩව උණුසුම් වන විට, අධික උණුසුම් කාලගුණය නිතර නිතර සිදුවනු ඇති අතර, එය වඩාත් තීව්‍ර වනු ඇති බවද එම මණ්ඩලය පවසා ඇත.

එක්සත් රාජධානියේ රීඩිං විශ්වවිද්‍යාලයේ දේශගුණ විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය රිචඩ් ඇලන් පැහැදිලි කළේ, ඉහළ යන හරිතාගාර වායු මට්ටම් හේතුවෙන් ග්‍රහලෝකයට අතිරික්ත තාපය මුදා හැරීම අපහසු කර ඇති බවයි. "වඩාත් උණුසුම් හා ජල වාෂ්ප උරාගන්නා වායුගෝලය පස වියළීම සඳහා වඩාත් ඵලදායී වන අතර, එයින් අදහස් වන්නේ ග්‍රීෂ්ම තරංග තීව්‍ර වෙමින්, මධ්‍යස්ථ තාප සිදුවීම් පවා දැන් අන්ත තත්ත්වයට පත්වෙමින් ඇති බවයි."