විද්‍යාඥයින් ජලයෙන් පොහොසත් 'සුපිරි පෘථිවියක්' සොයා ගනී

 පෘථිවියේ සිට ආලෝක වර්ෂ 154ක් පමණ දුරින් පිහිටි M වාමන ගණයට අයත් තාරකාවක් වටා කක්ෂගත වී ඇති TOI-1846 b නමැති නව 'සුපිරි පෘථිවියක්' ලෙස වර්ගීකරණය කරන ලද බාහිර ග්‍රහලොවක් තාරකා විද්‍යාඥයින් විසින් මෑතකදී සොයාගෙන ඇත. මෙම ග්‍රහලොව මුලින්ම හඳුනාගනු ලැබුවේ නාසා ආයතනයේ TESS චන්ද්‍රිකාව භාවිතයෙන් වන අතර, පසුව නිරීක්ෂණ ගණනාවක් මගින් එහි පැවැත්ම තහවුරු කර තිබේ.

TOI-1846 b ග්‍රහලොවෙහි අරය පෘථිවියේ අරය මෙන් 1.79 ගුණයක් වන අතර, එය දළ වශයෙන් පෘථිවිය මෙන් දෙගුණයක විශාලත්වයකින් යුක්ත වේ. එහි ස්කන්ධය පෘථිවියේ ස්කන්ධය මෙන් 4.4 ගුණයක් වෙතැයි ඇස්තමේන්තු කර ඇත. මෙම ග්‍රහලොවෙහි ඝනත්වය ඝන සෙන්ටිමීටරයට ග්‍රෑම් 4.2ක් පමණ වන අතර, එයින් ඇඟවෙන්නේ පෘථිවියට වඩා ඝනත්වයෙන් වැඩි වුවද, ජලයෙන් පොහොසත් සංයුතියක් එයට තිබිය හැකි බවයි.

සිය සත්කාරක තාරකාව වටා එක් කක්ෂයක් සම්පූර්ණ කිරීමට එයට ගතවන්නේ දින 3.9ක් වැනි ඉතා කෙටි කාලයක් වන අතර, එය තාරකාවේ සිට තාරකා විද්‍යාත්මක ඒකක 0.036ක් වැනි ඉතා ආසන්න දුරකින් ගමන් කරයි. මෙම සමීප පිහිටීම හේතුවෙන් එහි සමතුලිත උෂ්ණත්වය කෙල්වින් 568ත් 589ත් (සෙල්සියස් අංශක 295ත් 316ත්) අතර ඉහළ අගයක පවතිනු ඇතැයි ගණන් බලා ඇත.

මෙම ග්‍රහලොව කක්ෂගත වී ඇති M වාමන තාරකාව සූර්යයාගේ ස්කන්ධයෙන් 0.40ක්, සූර්ය අරයෙන් 0.41ක් සහ කෙල්වින් 3568ක පමණ ක්‍රියාකාරී උෂ්ණත්වයකින් යුක්තය. සමස්තයක් ලෙස මෙම ග්‍රහලෝක පද්ධතිය වසර බිලියන 7.2ක් පමණ පැරණි,

පරිණත පද්ධතියක් බවට ඇස්තමේන්තු කර තිබේ.

මෙම සොයාගැනීම විද්‍යාත්මකව ඉහළ වැදගත්කමක් දරන්නේ, TOI-1846 b ග්‍රහලොව 'අරීය නිම්නය' (radius valley) හෙවත් 'අරීය පරතරය' නමින් හැඳින්වෙන කලාපයේ පිහිටා තිබීම හේතුවෙනි. මෙය පෘථිවි අරය මෙන් 1.8–2 අතර පරාසයේ පිහිටි, ග්‍රහලෝක ඉතා විරලව පවතින කලාපයක් වන අතර, මෙවැනි ග්‍රහලෝක අධ්‍යයනය කිරීම මගින්, විශේෂයෙන්ම M වාමන තාරකා වටා ග්‍රහලෝක නිර්මාණය සහ වායුගෝලීය පරිණාමය පිළිබඳ ආකෘති තවදුරටත් ශෝධනය කිරීමට උපකාරී වේ. එහි ඝනත්වය සහ අනෙකුත් ලක්ෂණ මත පදනම්ව, මෙම ග්‍රහලොව ජලයෙන් පොහොසත් විය හැකි බවට සැලකෙන අතර, වැඩිදුර අධ්‍යයනයන් සඳහා එය වැදගත් ඉලක්කයක් බවට පත් වේ.

මෙම ග්‍රහලොව සොයාගැනීමේ පර්යේෂණය මොරොක්කෝවේ ඕකයිමෙඩන් නිරීක්ෂණාගාරයේ අබ්දෙරහ්මාන් සූබ්කියු විසින් මෙහෙයවනු ලැබූ අතර, එහි සොයාගැනීම් 2025 ජූනි මාසයේදී arXiv ජර්නලයේ ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.