විසඳුම් තව නෑ : ඉන්ධන හිඟය සඳුදා වන විට උග්‍ර අතට

ඉන්ධන බෙදාහරින්නන් ඊයේ (1) රජයේ ආයතන වෙත ණය පදනම මත ඉන්ධන නිකුත් කිරීම නවත්වා ඇති අතර, සංශෝධිත කොමිස් අනුපාත පිළිබඳ ආරවුල විසඳෙන තෙක් මෙම තීරණය ක්‍රියාත්මක වේ. මේ අතර, ඉන්ධන පිරවුම්හල් වෙත දිගු පෝලිම් දක්නට ලැබිණි.
ඉන්ධන බෙදාහරින්නන්ගේ සංගමයේ උප සභාපති කුසුම් සඳනායක ප්‍රකාශ කළේ සංගමය විසින් ගන්නා ලද තීරණයට අනුකූලව, ඊයේ දිනයේදී පිරවුම්හල් හිමියන් 500ක් පමණ රජයේ ආයතන වෙත ණය පදනම මත ඉන්ධන විකිණීම නවතා ඇති බවයි.

ඉන්ධන බෙදාහරින්නන් නව ඉන්ධන ඇණවුම් තැබීම ද නවතා ඇති අතර, සඳුදා වන විට ඉන්ධන හිඟය තවත් උග්‍ර වනු ඇතැයි බියක් මතුව තිබේ.
සඳනායක මහතා පැවසුවේ, ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව (CPC) විසින් අඟහරුවාදා දිනයේදී රැස්වීමකට ඔවුන්ට ආරාධනා කර ඇති බවයි.
මෙම ආරවුල ඇති වූයේ CPC විසින් ඉන්ධන බෙදාහරින්නන්ට ලබා දෙන 3% කොමිස් මුදල, නව ඉන්ධන මිල සූත්‍රය යටතේ 1.7% දක්වා අඩු කිරීමෙන් පසුවය. බෙදාහරින්නන් පවසන්නේ,

නව සූත්‍රය යටතේ ඔවුන්ගේ ලාභය 43%කට වඩා කපා හැර ඇති බවයි.

කෙසේ වෙතත්, CPC සභාපති ජනක රාජකරුණා මහතා මෙම ප්‍රකාශය ප්‍රතික්ෂේප කරමින් පවසා ඇත්තේ, බෙදාහරින්නන් සූත්‍රය නිවැරදිව තේරුම් ගෙන නොමැති බවයි.
සිකුරාදා රාත්‍රියේ සිට කොළඹ සහ අනෙකුත් පිට ප්‍රදේශවල දිගු වාහන පෝලිම් දක්නට ලැබුණේ, ඉන්ධන බෙදාහරින්නන්ගේ සංගමය ඔවුන්ගේ කොමිස් ගෙවීම් අඩු කිරීමට එරෙහිව විරෝධය පළ කරමින් නව ඉන්ධන ඇණවුම් අත්හිටුවීම ප්‍රකාශයට පත් කළ පසුවය.

විරෝධතා දක්වන බෙදාහරින්නන් කියා සිටියේ ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාරයට LIOC, සයිනොපෙක් සහ R.M. පාර්ක් විසින් පවත්වාගෙන යන පිරවුම්හල් ද සහය දක්වන බවයි, නමුත් CPC මෙම ප්‍රකාශය ප්‍රතික්ෂේප කළේය.
රාජකරුණා මහතා පවසා ඇත්තේ, සීමිත ඉන්ධන පිරවුම්හල් හිමියන් පිරිසක් පමණක් විරෝධතාවයට සම්බන්ධ වී ඇති බවත්, රජයේ හා සංගත් ඉන්ධන පිරවුම්හල් දෙකෙහිම ප්‍රමාණවත් ඉන්ධන පවතින බවත් සහතික කළේය. රජයට මුළු වසර පුරාම ප්‍රමාණවත් ඉන්ධන ඇති බවත්, ඉන්ධන හිඟයක් ගැන මහජනතාව කලබල නොවන ලෙසත් ඔහු අවධාරණය කළේය.

"යම් පාර්ශ්වයක් රටේ කටයුතු අවුල් කරන ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදෙනවා නම්, මහජන පහසුව සහතික කිරීම සඳහා රජය ඔවුන්ට එරෙහිව නීතිමය පියවර ගැනීමට පසුබට නොවනු ඇත," රාජකරුණා මහතා පැවසීය.

"ජනතා හිතවාදී රජයක් ලෙස, මුළු ජාතියටම ප්‍රයෝජනවත් විය යුතු බදු ආදායමෙන් සීමිත පුද්ගලයන් පිරිසකට කොමිස් ලබා දීම නවත්වන බව ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක මහතා තරයේ ප්‍රකාශ කර ඇත," CPC සභාපතිවරයා පැවසීය.

අවම වශයෙන් ලෝඩ් 15ක් (ලෝඩ් එකක් ලීටර් 6,600කි) විකුණන පිරවුම්හලකට මසකට රුපියල් 62,333ක් පමණක් උපයා ගත හැකි බවට ඩීලර්වරුන්ගෙන් ඉදිරිපත් වන තර්ක ඔහු ප්‍රතික්ෂේප කරයි. ඒ වෙනුවට, CPC ගණනය කිරීම් අනුව, ලෝඩ් 15ක් විකුණන ඉන්ධන පිරවුම්හලකට නව සූත්‍රය යටතේ අවම වශයෙන් රුපියල් 683,415ක් උත්පාදනය කළ හැකි බව ඔහු පැවසීය.

2022 දී, ජාතික විගණකාධිපති 2022 ජූලි 17 වන විට ඩීලර් කොමිස් වශයෙන් CPC විසින් රුපියල් බිලියන 4.349ක් අධික ලෙස ගෙවා ඇති බව සහ නැවත අය කර නොගත් බව ඇස්තමේන්තු කර ඇත.

ඩීලර්වරුන් මෙම සතියේ අවධාරණය කළේ 3% කොමිස් මුදල ආදායමක් නොවන බවයි. 2% භූමිතෙල් සඳහා අනුමත කරමින්, 3% කැපීම 2019 ජූලි අවසානයේදී CPC විසින් අනුමත කර ඇත.

රාජකරුණා මහතා පවසා ඇත්තේ සමහරුන් ලෝඩ් 15ක් විකුණන පිරවුම්හල් විවෘත කර ඇත්තේ, පෙර දේශපාලන අනුග්‍රහය ලබමින් සහ ඒවා පිහිටා ඇති ස්ථාන දැන ගැනීමට කිසිදු ක්‍රමයක් නොමැතිව බවයි. "සෑම තැනකම විවෘත කරන විට විකුණුමක් නොවනු ඇත."

ඔහු පැවසුවේ මසකට ලෝඩ් 15ක් විකුණන පිරවුම්හලක් "දුර්වල පිරවුම්හලක්. එය එම මට්ටමේ නොතිබිය යුතුය.''
ඔහු පැහැදිලි කළේ, පිරවුම්හල් කාණ්ඩ පහක් ඇති බවයි. ලෝඩ් 15, 30, 60, 90 සහ 120 වශයෙනි.

පිරවුම්හල් ක්‍රමානුකූලව පිහිටුවීම සඳහා සිතියමක් සම්පාදනය කිරීමට CPC විසින් මොරටුව විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ඉල්ලා ඇති බව ඔහු පැවසීය.

කිලෝමීටර 15ක පරාසයක් තුළ ක්‍රියාත්මක වන වෙනත් පිරවුම්හල් නොමැති දුරබැහැර ප්‍රදේශයක නව පිරවුම්හලකට රුපියල් 100,000 ඉක්මවන දිරිගැන්වීමක් ද ලබා දෙන බව ඔහු පැවසීය.
ලෝඩ් 30ක් විකුණන ඩීලරයෙකුට රුපියල් මිලියන 1.3කට වඩා උත්පාදනය කළ හැකි බව ඔහු පැවසීය. සියලු පිරිවැය හැර, එවැනි ඩීලරයෙකුට රුපියල් 300,000 ඉක්මවන ශුද්ධ ලාභයක් උපයා ගත හැකිය.

ලෝඩ් 60ක් විකුණන පිරවුම්හලකට රුපියල් මිලියන 2.3කට වඩා අවම වශයෙන් උත්පාදනය කළ හැකි බව ඔහු පැවසීය. ශුද්ධ ලාභය රුපියල් 750,000කට වඩා වැඩි වනු ඇත.
ලෝඩ් 90ක් විකුණන පිරවුම්හලකට රුපියල් මිලියන 3.2කට වඩා උපයා ගත හැකි අතර, ශුද්ධ ලාභය රුපියල් මිලියන 1.2ක් ඉක්මවනු ඇත.

තවද, ලෝඩ් 120ක් විකුණන ඩීලරයෙකුට රුපියල් මිලියන 4.1කට වඩා උත්පාදනය කළ හැකිය. රුපියල් මිලියන 3.8ක් බදු ඇතුළු වියදම් ලෙස අඩු කළහොත්, ශුද්ධ ලාභය රුපියල් මිලියන 1.6ක් ඉක්මවනු ඇත.
වෙනත් අවස්ථාවක, ඩීලරයෙක් පවසා ඇත්තේ ලෝඩ් 15ක් විකුණන පිරවුම්හලකට රුපියල් මිලියන 1.1ක් හෝ රුපියල් 900,000ක් උපයා ගත හැකි බවයි. වියදම් හැර, මේ මොහොතේ ආදායම රුපියල් 300,000 සිට 350,000 දක්වා වේ. ඔහු පැවසුවේ මෙය දැන් රුපියල් 62,500 දක්වා කපා හැර ඇති බවයි.

සංශෝධිත කොමිස් වලට විරුද්ධ වන ඩීලර්වරුන් උච්ච හඬින් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ පිරවුම්හල් ක්‍රියාකරුවන් 1,400ක් තාවකාලිකව විකුණුම් නැවැත්වීමට ඔවුන්ගේ තීරණයට සහය දක්වන බවයි. ඔවුන් පැවසුවේ සෙනසුරාදා සඳහා ඉන්ධන ගෙවා සිකුරාදා උදෑසන 8 වන විට ඇණවුම් කර ඇති බවත්, ඔවුන් සඳුදා හිඟයක් බලාපොරොත්තු වන බවත්ය.
ඩීලර් කොමිස් නිසා ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට ඉන්ධන සඳහා වැඩි මුදලක් ගෙවීමට සිදුව ඇති බව පෙර විගණනයකින් හෙළිදරව් වී ඇත.

2022 දී, ජාතික විගණකාධිපති තීරණය කළේ ඩීලර් කොමිස් ඉහළ සීමාව ඉවත් කිරීමෙන් පසු ඉන්ධන මිල ලීටරයකට රුපියල් 10කින් වැඩි වී ඇති බවයි. පෙට්‍රල් ඔක්ටේන් 92 සහ ඔක්ටේන් 95 හි මිල පිළිවෙලින් රුපියල් 8.64කින් සහ රුපියල් 11.10කින් ඉහළ ගොස් ඇත. ලංකා ඔටෝ ඩීසල් සහ ලංකා සුපර් ඩීසල් මිල පිළිවෙලින් රුපියල් 9.27 සහ රුපියල් 10.95 කින් ඉහළ ගොස් ඇත.

2022 මැයි 23 දිනැති අමාත්‍ය මණ්ඩල තීරණ අංක 22/0673/522/002 මත ඩීලර් දිරිගැන්වීම් ඉහළ නංවා ඇත. උදාහරණයක් ලෙස, ඔක්ටේන් 92 සඳහා, කොමිස් මුදල ලීටරයකට රුපියල් 13.50 දක්වා ඉහළ නංවා ඇත. නමුත් CPC තීරණයක් යටතේ සැබෑ කොමිස් මුදල විය යුත්තේ රුපියල් 4.86කි. වැඩිවීම ලීටරයකට රුපියල් 8.64කි.

විගණකාධිපතිවරයා නිරීක්ෂණය කළේ මෙය CPC හි තිරසාරභාවයට හානිකර බවයි.