the-ceb-report-that-sent-the-entire-country-into-darkness-on-february-9th-forgot-the-panadura-monkey

2025 පෙබරවාරි 9 වන දින සිදුවූ දිවයින පුරා විදුලි බිඳවැටීම සම්බන්දයෙන් ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය මගින් පැහැදිලි කිරීමේ වාර්තාවක් එළිදක්වා තිබේ. එහි වඳුරන් ගැන සඳහනක් නැතිවීමද විශේෂිතය.

එහි මෙසේ සඳහන්ය.
පසුගිය පෙබරවාරි 9 වන දින පෙරවරු 11:13ට සිදුවූ දීප ව්‍යාප්ත විදුලි බිඳවැටීම සම්බන්ධයෙන් ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය (ලං.වි.ම.) සිය අවධානය යොමු කර ඇත. මෙවැනි තත්ත්වයන් අනාගතයේදී ඇති නොවීම සඳහා කඩිනම් හා දිගුකාලීන පියවර ගනිමින් සිටින බව මහජනතාව වෙත සහතික කර සිටී.


පානදුර 33kV ග්‍රිඩ් උපපොළේ ඇති වූ තාක්ෂණික බිඳවැටීමක් හේතුවෙන් ජාල පද්ධතිය පුරා හදිසි වෝල්ටීයතා පහත වැටීමක් සිදුවී ඇත. සිද්ධිය වන අවස්ථාවේදී ජාතික විදුලි ඉල්ලුමෙන් 50%කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සපයා ඇත්තේ මෙගාවොට් 800ක සූර්ය විදුලි (පීවී) ජනනය මගිනි. ඊට අමතරව නොරොච්චෝලේ ලක්විජය බලාගාරයෙන් මෙගාවොට් 470ක් සහ ජල විදුලි බලාගාරවලින් මෙගාවොට් 130ක විදුලි ධාරිතාවක් ලබා දී තිබේ.

අසමමිතික සූර්ය විදුලි ජනනයේ අධික භාවිතය හේතුවෙන් ජාලයේ පද්ධති හැකියාව අඩු මට්ටමක පැවතීම නිසා බිඳවැටීම්වලට ඉතා පහසුවෙන් ගොදුරු විය හැකි තත්ත්වයක් උද්ගත වී තිබිණි. මෙම තාක්ෂණික බිඳවැටීම හේතුවෙන් විදුලි ජනනය හා ඉල්ලුම අතර අසමතුලිතතාවයක් ඇති වී, එය අනුක්‍රමිකව විදුලි විසන්ධි වීම් දක්වා වර්ධනය වී සම්පූර්ණ විදුලි බිඳවැටීමකට තුඩු දී ඇත.

සූර්ය විදුලි ජනනයේ අධික භාවිතය  සමමිතික ජනන ප්‍රමාණය අඩු වීම හේතුවෙන් වෝල්ටීයතා හා සංඛ්‍යාත විචලනයන්ට ජාලය වඩාත් සංවේදී වී තිබිණි.


 හදිසි වෝල්ටීයතා පහත වැටීම හේතුවෙන් බහුල සූර්ය විදුලි පද්ධති විසන්ධි වීම, ජනන-පරිභෝජන අසමතුලිතතාව තවදුරටත් වැඩි කර ජාලය අස්ථාවර කිරීමට හේතු විය.

නොරොච්චෝලේ බලාගාරය ක්‍රියාවිරහිත වීමද සිදුවිය. මෙය පද්ධති අස්ථාවරත්වයට ප්‍රතිචාර වශයෙන් බලාගාරයේ ස්වයංක්‍රීය ආරක්ෂණ ක්‍රියාමාර්ගයක් මිස බලාගාරයේ අභ්‍යන්තර දෝෂයක් නොවේ. මෙම ක්‍රියාමාර්ගය බලාගාරයට විනාශකාරී හානි සිදුවීම වළක්වා ඇති අතර, දිගුකාලීන විදුලි බිඳවැටීම් ඇති වීමද වැළැක්විණි.

මීට අමතරව, "ඉරිදා" බලපෑම ලෙස හැඳින්වෙන තත්ත්වයක්ද මෙම බිඳවැටීමට බලපා ඇත. එනම්, සති අන්ත දිනවල අඩු විදුලි ඉල්ලුම සූර්ය විදුලි ජනනයේ ඉහළ නිෂ්පාදනය සමඟ එක්වීමෙන් ජාල අස්ථාවරත්වයක් ඇති වීමයි. කාර්මික හා වාණිජ පාරිභෝගිකයන්ගේ විදුලි පරිභෝජනය අඩු මට්ටමක පැවතීම නිසා ජාලය අඩු ඉල්ලුමක් හා අඩු ජඩත්වයක් සහිතව ක්‍රියාත්මක වූ අතර, එමගින් හදිසි බිඳවැටීම්වලට ගොදුරු වීමේ හැකියාව ඉහළ ගොස් තිබේ.

ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය මෙවැනි විදුලි බිඳවැටීම් වැළැක්වීම සඳහා ගන්නා ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳව පසුව නිවේදනය කරන බව දන්වා සිටී.