ලෝකයට පෙට්‍රල් නිපදවන රටවල් අතීතයේ ඊයම් විස පෙට්‍රල් (leaded gasoline) නිපදවා බෙදාහැරීම සිදුකරමින් සිටි අතර පරිසරයට හා ජීවිත වලට ඇතිවන අහිතිකර තත්වයන් පෙන්වාදීමෙන් පසු එම බොහෝ රටවල් ඒවා නවතාදමන ලදි. නමුත් 2021 දක්වාම අප්‍රිකානු රටක් වන ඇල්ජීරියාව පමණක් ඊයම් විස පෙට්‍රල් නිපදවීම කරගෙන ගියත් ඊයේ වාර්තාවූයේ ඔවුන්ද එම නිෂ්පාදනය නතර කර ඇති බවයි.
නොමේරූ මරණ මිලියන 1.2 කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් වළක්වා ගත හැකි සහ වාර්ෂිකව ඩොලර් ට්‍රිලියන 2.4 කට වැඩි ලෝක ආර්ථිකයන් ඉතිරි කර ගත හැකි සන්ධිස්ථානයක් වන ඊයම් සහිත පෙට්‍රල් භාවිතය ලොවෙන් තුරන් කර ඇති බව ඒ අනුව එක්සත් ජාතීන්ගේ පරිසර වැඩසටහන (UNEP) සඳුදා පැවසීය.
ඊයම් සහිත පෙට්‍රල් වල විෂ සහිත බලපෑම් ගැන වෛද්‍යවරුන් අනතුරු ඇඟවීම් කර සියවසකට පමණ පසු, ඉන්ධන භාවිතා කළ අවසන් රට වූ ඇල්ජීරියාව මෙම මාසයේ සිය සැපයුම් අවසන් කර ඇති බවත් එම ප්‍රවෘත්ති පිරිසිදු වාතය සඳහා වූ සටනේ සුවිශේෂී ජයග්‍රහණයක් ලෙසත් හැඳින්වීය.
දශක දෙකකට පෙර තරම් මෑතකදී පවා, ලොව පුරා රටවල් 100 කට වැඩි ප්‍රමාණයක් ඊයම් සහිත පෙට්‍රල් භාවිතා කරමින් සිටියද නොමේරූ මරණ, දුර්වල සෞඛ්‍ය හා පාංශු හා වායු දූෂණය සම්බන්ධව අධ්‍යයන නිසා මෙම කටයුත්ත වේගයෙන් නවතා දමන ලදි.
1970 දශකය වන තෙක් ලොව පුරා අලෙවි කරන ලද සෑම පෙට්‍රෝල අංශුවකම පාහේ ඊයම් අඩංගු විය.
2002 දී UNEP සිය ව්‍යාපාරය දියත් කරන විට එක්සත් ජනපදය, චීනය සහ ඉන්දියාව ඇතුළු බොහෝ ආර්ථික බලවතුන් මේ වන විටත් ඉන්ධන භාවිතය අත්හිටුවා තිබුණි. නමුත් අඩු ආදායම්ලාභී රටවල තත්වය ඉතාමත් දරුණු විය.
2016 වන විට උතුරු කොරියාව, මියන්මාරය සහ ඇෆ්ගනිස්ථානය ඊයම් සහිත පෙට්‍රල් අලෙවිය නැවැත්වීමෙන් පසුවත්, ඉන්ධන ලබා දෙන සේවා මධ්‍යස්ථාන ක්‍රියාත්මක කළේ රටවල් ස්වල්පයක් පමණක් වන අතර අවසානයේදී ඇල්ජීරියාව ඉරාකය සහ යේමනය අනුගමනය කරමින් දූෂක මත යැපීම නතර කළේය.
UNEP නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේ ඊයම් සහිත පෙට්‍රල් තුරන් කිරීමෙන් “වසරකට මිලියන 1.2 කට අධික අකල් මරණ වැළැක්වීම, ළමුන් අතර IQ ලකුණු වැඩි කිරීම, ගෝලීය ආර්ථිකය සඳහා ඩොලර් ට්‍රිලියන 2.44 ක් (යුරෝ ට්‍රිලියන 2.07 ක්) ඉතිරි කර ගැනීම සහ අපරාධ අනුපාතික අඩු කිරීම සිදු වන බවයි.
දේශගුණික විපර්යාසයන්ගේ බිය උපදවන බලපෑම් වළක්වා ගැනීම සඳහා පොසිල ඉන්ධන භාවිතයද තවමත් දැඩි ලෙස පවතින බවත් එයද අඩු කළ යුතු බව යූඑන්ඊපී අනතුරු අඟවා තිබේ.
(ඒඑෆ්පී ඇසුරිනි)
0 Comments